#alexis: Πώς το Bojack Horseman διαχειρίζεται ένα φινάλε

Γράφει ο Αλέξης Ζησιμόπουλος, συγγραφέας.

Τι είναι το Bojack Horseman;

Αν το αναρωτιέστε αυτό, έχετε έρθει στο λάθος άρθρο γιατί εδώ θα μιλήσω για το τέλος της τελευταίας σεζόν της σειράς. Ας απαντήσω όμως την ερώτηση, προτρέποντας όσους δεν έχετε δει ακόμα τη σειρά να το πράξετε:

Το Bojack Horseman είναι μια σειρά κινουμένων σχεδίων. Είναι κωμωδία που αν παρουσιαζόταν με οποιονδήποτε άλλο τρόπο πέρα από κινούμενα σχέδια αυτού του στυλ, θα ήταν ένα βαρύ δράμα. Είναι μια αρκετά ρεαλιστική ιστορία που περιέχει ζητήματα όπως ο εθισμός, η κατάθλιψη, ο θάνατος, η αναζήτηση της ευτυχίας και το ηθικά σωστό.

Ας μην πελαγώνουμε όμως. Η σειρά είναι καλογραμμένη και οι θεματικές της φαίνονται ξεκάθαρα. Κάθε ένας χαρακτήρας έχει μια προσωπικότητα που του επιτρέπει να μπορείς να ταυτιστείς μαζί του κι επίσης παραμένει ηθικά γκρίζος. Κανένας δεν είναι απόλυτα καλός ή κακός, χαρακτηρίζεται όμως από λάθη, που τον κάνουν να μετανιώνει και σωστά, που τον κάνουν να νιώθει περήφανος. Όλα αυτά τα στοιχεία οδηγούν σε μια κλιμάκωση σε κάθε σεζόν, η οποία χαρακτηρίζεται από μια συγκεκριμένη ευρύτερη θεματική που δένει τα επεισόδια συνήθως.

Όσον αφορά την 6^η σεζόν, η γενικότερη θεματική είναι αυτή της εξιλέωσης και της ευτυχίας. Υπάρχουν και μικρότερου εύρους (αν και ίσως όχι σημασίας) σχολιασμοί σε άλλα θέματα όπως του καπιταλιστικού μοντέλου του Hollywood και αυτής της ζωής και τις ευκαιρίες που παρέχει. Η βασική θεματική όμως στα δικά μου μάτια συνοψίζεται στην ερώτηση: Μπορείς να μετανιώσεις και να συγχωρεθείς για κάτι που έκανες; Αυτό βαραίνει περισσότερο τον Bojack, αλλά και οι υπόλοιποι χαρακτήρες χρειάζονται ένα μικρό redemption. Η σειρά δεν γίνεται να κλείσει εάν ο Bojack δεν πάρει κάποιου είδους μάθημα, σωστά;

Τα δύο τελευταία επεισόδια της σειράς είναι πραγματικά καλογραμμένα, ειδικά το προτελευταίο. Εκμεταλλεύονται μια επαναλαμβανόμενη συνθήκη, το ότι ο Bojack μάλλον θα ξανακυλήσει στο αλκοόλ, για να περάσουν ένα μεγαλύτερο μήνυμα περί θνητότητας και ολοκλήρωσης. Δεν είναι δυνατόν να αναλύσω ολόκληρα τα επεισόδια εδώ, μα θέλω να σταθώ λίγο στη μέθοδο του χτισίματος μιας κλιμάκωσης πριν περάσω σ’ ένα δεύτερο θέμα.

Υπάρχει μια κυκλικότητα και αναφορά σε προηγούμενα σημεία και plot points: Ο Bojack έχει αναφέρει ότι ως γέρος θα έμπαινε στο νερό για τελευταία φορά κι ας ήξερε πως δεν θα είχε δύναμη να κολυμπήσει πίσω, η μαύρη πίσσα έχει αναφερθεί ως κάτι που σκεπάζει τη ζωή στο Hollywood και άλλες λεπτομέρειες που εμφανίζονται και μπορούν να ερμηνευτούν λογικά στο The View from Halfway Down.

Το πρώτο στοιχείο λοιπόν που κρατάμε είναι η «επαναφορά των τύπων», θα το πω εγώ, να σιγουρευτούμε δηλαδή ότι όλα τα στοιχεία που χτίζουν και παίζουν ρόλο στην ιστορία έχουν κάποια απόδοση φτάνοντας στο τέλος. Δεν θέλουμε να μείνουν κενά μετά το τελείωμα, απλά γιατί δεν θα υπάρχει συνέχεια.

Το δεύτερο στοιχείο είναι η ερμηνευσιμότητα των όσων συμβαίνουν. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν ο Bojack όντως πέθανε ή όχι στο προτελευταίο επεισόδιο. Είναι βέβαιο πως είδαμε μια πιθανή όψη του θανάτου του και περιμένουμε, όπως μας έχουν συνηθίσει ιστορίες σαν του Εμπενίζερ Σκρούτζ, την ανάκαμψη του πρωταγωνιστή και ένα χαρούμενο τέλος μ’ ένα χαρμόσυνο μήνυμα. Το τελευταίο επεισόδιο λοιπόν καθιστά σαφές ότι ο ήρωάς μας ζει… Σωστά; Υπάρχει αμφιβολία; Αν δεχτούμε ότι η βασική γραμμή του προηγούμενου επεισοδίου πως το μυαλό μας βλέπει αυτά που θέλει να δει για να αποδεχτεί το τέλος, τότε μήπως το τελευταίο επεισόδιο όπου ο Bojack πέρασε μια χαρούμενη νύχτα με τους φίλους του σε έναν γάμο είναι ακριβώς αυτό και ο ίδιος είναι νεκρός;

Θέλουμε ένα χαρούμενο τέλος ή ένα ζοφερό; Τι θέλουμε να ερμηνεύσουμε και τι συνέβη όντως; Που υπάρχει η διαχωριστική γραμμή και σε ποιον παραπονιέμαι; Τέτοιες απορίες είναι καλό να γεννιούνται μετά από ένα τέλος. Το κοινό θέλει συνήθως μια καθοριστική απάντηση, άσχετα αν δεν επιθυμεί να δεχτεί το προφανές. Το Halfway Down. Ότι το τελευταίο επεισόδιο είναι αυτό που ήθελε να δει ο Bojack πριν πεθάνει και δεν είναι τίποτε παραπάνω απ’ την συνειδητοποίηση που χρειαζόταν (και το μήνυμα της σειράς) είναι πως η ζωή προχωρά. Όπως οι ζωές των φίλων του με τους οποίους συνομίλησε είχαν προχωρήσει άσχετα από εκείνον. Το βάρος δεν πέφτει πάντα στον Bojack.

Εκεί που ο δέκτης αναρωτιέται ανάμεσα στο Α ή το Β, η δουλειά του δημιουργού είναι να δώσει το Γ. Σε κάθε τέλος που θέλει να περάσει ένα μήνυμα και, μιλώντας ευρύτερα, σε κάθε τέλος που χωράει συνέχεια. Να χτίζεις ένα τέλος που να απασχολήσει χρειάζεται και καλά προσεγμένες κι έξυπνα τοποθετημένες λεπτομέρειες λοιπόν, μα και το ακριβώς αντίθετο μερικές φορές… Μπορείς να ποντάρεις στην αδυναμία του κοινού να ερμηνεύει επακριβώς το κάθε τι ή, έστω, ο καθένας να το ερμηνεύσει κάπως διαφορετικά.

Υπάρχει όμως ένα είδος closure σε μια απ’ τις λιγότερες σημαντικές μικρό πλοκές της σεζόν που θεωρώ μπορεί να μας διδάξει πράγματα και θέλω να το αναλύσω λίγο. Δεν θα ασχοληθώ με την υπό-πλοκή του Birthday Dad, αλλά θέλω να σχολιάσω το κλείσιμο της προσωπικής ιστορίας της Diane.

Η Diane δεν έχει κάνει κάτι κακό γενικά, αλλά η δικιά της πορεία είναι χωρίς ευτυχία. Δεν βρίσκεται σε ένα «καλό μέρος» και δεν έχει αυτό που ονειρεύεται. Βλέπει τον εαυτό της ως μια διάσημη συγγραφέα στα κυκλώματα του L.A., της μεγάλης ζωής και όσο έρχονται μαζί. Δεν είναι όμως καιροσκόπος ή οπορτουνίστρια, απλά θέλει μια καλή ζωή και στοχεύει σε μια μεγάλη εικόνα του εαυτού της, που την θεωρεί ρεαλιστικά επιτεύξιμη. Δεν μπορεί να γράψει όμως, αυτό είναι το εμπόδιό της.

Ώσπου ανακαλύπτει κάτι για τον εαυτό της και καταφέρνει να γράψει, μα κάτι διαφορετικό. Με κάποιον τρόπο, την τραβάνε τα παιδικά βιβλία και τελικά, βρίσκει μια δίοδο εκεί. Μακριά από τη μεγάλη ζωή, τα βιβλία που φανταζόταν και σε μια άλλη πόλη… Αλλά κοντά σε κάτι που της ταιριάζει και την κάνει χαρούμενη. Ωστόσο, αυτό δεν παρουσιάζεται με τον τρόπο που είδαμε προηγουμένως. Δεν υπάρχουν σημεία σε άλλες σεζόν που να προϊδεάζουν για κάτι τέτοιο και ούτε ολοκληρώνεται ο χαρακτήρας της Diane πετυχαίνοντας έναν στόχο.

Συμβιβασμός. Η Diane ουσιαστικά συμβιβάστηκε. Συμβιβάστηκε με τον εαυτό της και με τα όριά της. Κάνοντας ένα βήμα πίσω, ανακάλυψε ότι μπορεί να βρει ευτυχία μέσα από κάτι που δεν ονειρευόταν. Αυτό είναι ένα πραγματικά αληθινό μήνυμα που εύκολα το νιώθεις και ίσως ένα απ’ τα πιο αληθινά όλης της σειράς. Όλοι έχουν όνειρα, όμως σχεδόν κανείς δεν τα πετυχαίνει στο 100%. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν είναι χαρούμενοι όμως.

Έτσι και κάθε χαρακτήρας της ιστορίας σου μπορεί να ξεκινά με στόχους, όνειρα και φιλοδοξίες που φαίνεται να οδηγούν την πλοκή και περιμένει κανείς να κορυφωθούν στο τέλος της ιστορίας. Είναι εξίσου οκ όμως να μην συμβεί αυτό και με το τέλος της ιστορίας ο χαρακτήρας να έχει ανακαλύψει κάτι διαφορετικό εντελώς. Να έχει συμβιβαστεί. Αν η ανάπτυξή του το σηκώνει, δεν μπορεί παρά οι επιλογές του να βγάζουν νόημα και η ολοκλήρωση να έρθει διαφορετικά απ’ ότι περίμενες. Και κανείς δεν θα μπορεί να διαφωνήσει γιατί είναι καλογραμμένο και ταιριαστό στα μέτρα του.

Μπορείς να κάνεις πολλά με ένα τέλος. Να το χτίσεις μέσα από λεπτομέρειες και να φτάσεις σε μια προβλεπόμενη αλλά ιδανική κορύφωση, να αφήσεις ανοιχτά παράθυρα για ερμηνείες, να συνδυάσεις τα δύο ή απλά να ακολουθήσεις μια εντελώς διαφορετική οδό.

Σε οδηγεί η ιστορία, η θεματική ή οι χαρακτήρες; Τι ταιριάζει στην κάθε ιστορία; Τι ταιριάζει στον Bojack Horseman σαν πρόσωπο και τι σαν σειρά; Εσείς πως ερμηνεύσατε το τέλος και τι κρατήσατε απ’ αυτό;

Το βιβλίο του Αλέξη «Σκοτεινά Βήματα» μπορείτε να βρείτε στις εκδόσεις Πηγή εδώ.

Άλλα άρθρα για να περάσετε την ώρα σας: