Το «Persepolis» είναι μια ταινία κινουμένων σχεδίων του 2007, βασισμένη στο ομώνυμο κόμικ (γραφικό μυθιστόρημα;) της Μαρζάν Σατραπί. Διηγείται την ιστορία της συγγραφέα, από τα παιδικά της χρόνια στο Ιράν του εβδομήντα, κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Ισλαμικής Επανάστασης», στα εφηβικά της χρόνια στην Ευρώπη και την επιστροφή της στην Τεχεράνη, μέχρι την ενήλικη ζωή της, όπου εν τέλει μετακόμισε μόνιμα στην Ευρώπη. Είναι μια ταινία αληθινή, πηγαία, που σε αρπάζει και σε βάζει στον κόσμο της Σατραπί από τις πρώτες σκηνές.
Είναι περίεργο το πώς πρωτοπρόσεξα αυτήν την ταινία. Είναι μία από αυτές τις εικόνες που βλέπεις παντού online, ειδικά στο Tumblr, οπού περνούσα 25 ώρες της ημέρας μου πριν μερικά χρόνια. Είναι μία από τις, θεωρούσα, πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας, όπου η πρωταγωνίστρια τρέχει για να προλάβει το λεωφορείο ώστε να πάει στο πανεπιστήμιο, όταν τη σταματάνε δύο αστυνομικοί στη μέση του δρόμου. Τρομαγμένη η κοπέλα παγώνει, κι οι αστυνομικοί της κάνουν παρατήρηση να μην τρέχει, επειδή «το πίσω μέρος της κουνιέται με τρόπο ανάρμοστο». Η απάντηση της Σατραπί; «Τότε να μην κοιτάτε τον κώλο μου!»
Έτσι, λοιπόν, η ταινία μπήκε στη λίστα των ταινιών που ήθελα να δω. Την είχα στο μυαλό μου σαν μια ταινία «ατακών», κατά κάποιο τρόπο, που ίσως να έδειχνε κάποια κοινωνικά ζητήματα, αλλά δε θα ανέλυε την πραγματική τους διάσταση, την πολιτική τους διάσταση, δε θα έθιγε τη ρίζα του προβλήματος, αν θέλετε. Οι χαρακτήρες όμως της ταινίας με διέψευσαν, κι όχι μόνο η πρωταγωνίστρια. Μέσω εκείνης βλέπουμε τον κόσμο, δε μας διδάσκει απαραίτητα κάτι. Τα ίδια μαθήματα που βιώνει εκείνη τα ζούμε κι εμείς. Δεν είναι η «τέλεια» πρωταγωνίστρια – πώς θα μπορούσε, όταν είναι μια πραγματική γυναίκα, όταν δεν είναι δημιούργημα της φαντασίας μας; Όχι, είναι ο περίγυρός της που μας δίνει τα βασικά μηνύματα της ταινίας, οι διαδράσεις της με αυτούς τους ανθρώπους. Η γιαγιά της, ο πατέρας κι η μητέρα της, οι φίλοι της στην Ευρώπη, ο αγαπημένος της θείος, ίσως ο άνθρωπος που είχε σαν ίνδαλμα, ακόμη κι υποσυνείδητα, όλη της τη ζωή.
Η ταινία ξεκινάει και χωρίς πολλές περιστροφές, μας δείχνει απροκάλυπτα πως η ζωή στην Τεχεράνη, στο Ιράν, δεν είναι εύκολη. Ο πόλεμος είναι προ των πυλών, ιδεολογίες καταδιώκονται, γνωστοί και συγγενείς φυλακίζονται ή εξαφανίζονται. Κανείς δεν είναι ασφαλής. Ανάμεσα, λοιπόν, σε προδότες και «μάρτυρες», σε ανθρώπους που έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, δίπλα από τους γονείς της που βγαίνουν στο δρόμο σε συλλαλητήρια και σε πορείες και στη γιαγιά της, η μικρή Μαρζάν γνωρίζει τον θείο της, τον Ανούς. Με τις ιστορίες του από τη φυλακή, από την εξορία του στη Σοβιετική Ένωση και τις σπουδές του εκεί, ο Ανούς είναι ο ήρωας που η μικρή Μαρζάν έψαχνε για να ιδεοποιήσει. Όταν η επανάσταση ενάντια στο Σάχη του Ιράν ολοκληρώνεται και οι επακόλουθες εκλογές ανεβάζουν στην εξουσία Ισλαμικούς Φονταμενταλιστές με 99,99% του συνόλου των ψήφων, οι καλύτερες μέρες που ονειρεύονταν η οικογένεια της Μαρζάν εξαφανίζονται σαν ατμός. Οι πολιτικοί κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ο θείος Ανούς ο οποίος εκτελείται, δεκαπλασιάζονται, οι γυναίκες αναγκάζονται να φορέσουν μαντίλα, νέες απαγορεύσεις πέφτουν βροχή κάθε μέρα. Μέσα σε αυτήν την κατάσταση, η Μαρζάν επαναστατεί με τον τρόπο της, απορρίπτει την πίστη της μετά τη δολοφονία του θείου της, φοράει ανορθόδοξα ρούχα και ακούει πανκ ροκ μουσική. Μετά την αποβολή της από το σχολείο και την παρ’ ολίγον σύλληψή της, οι γονείς της τη στέλνουν στη Βιέννη, με την ελπίδα πως στην Ευρώπη, η ζωή θα είναι καλύτερη. Ο δυτικός κόσμος όμως δεν είναι τέλειος, όπως ανακαλύπτει η Μαρζάν κατά την εφηβεία της. Η επιπολαιότητα ακόμη και των «επαναστατών», η νοσταλγία για το σπίτι και τους γονείς της, οι λάθος επιλογές που έκανε, την οδηγούν άστεγη με βρογχίτιδα, στο κατώφλι του θανάτου.
Όταν σώζεται, σαν από θαύμα, γυρίζει αμέσως στο Ιράν, σκεπτόμενη πως ο πόλεμος είχε τελειώσει και η ζωή θα επανερχόταν στους φυσιολογικούς της ρυθμούς. Για άλλη μια φορά απογοητεύεται, και μετά από μια δύσκολη περίοδο κατάθλιψης, αφού έκανε και μία απόπειρα αυτοκτονίας, φαίνεται να στέκεται ξανά στα πόδια της. Μέσω των πράξεών της, όμως, βλέπουμε έναν φόβο, μια υποταγή στο καθεστώς, μια βαθιά ανάγκη για επιβίωση σε αυτήν την κατάσταση, παρά τη φαινομενική της ανυπακοή. Παντρεύεται το αγόρι της επειδή απαγορεύονται οι προγαμιαίες σχέσεις, ρίχνει το φταίξιμο σε έναν άντρα ώστε να μη συλληφθεί επειδή φοράει μακιγιάζ. Η γιαγιά της όμως στέκεται απέναντί της και την επιπλήττει, θυμίζοντάς της πως ο παππούς της και ο θείος της σκοτώθηκαν για τα πιστεύω τους, πιστεύω που φαινόταν να μοιράζεται κι εκείνη, τα οποία όμως πρόδιδε με τις πράξεις της. Με την συνειδητοποίηση αυτήν και μετά από το θάνατο ενός φίλου της και το διαζύγιό της, αποφασίζει με την οικογένειά της πως η καλύτερη λύση είναι να φύγει μόνιμα για την Ευρώπη.
Η ταινία τελειώνει με τη μητέρα της Μαρζάν να της απαγορεύει να γυρίσει στο Ιράν, τη Μαρζάν να δηλώνει στον ταξιτζή πως είναι από το Ιράν, και την ανάμνηση της γιαγιάς της, που όταν τη ρώτησε πώς μύριζε πάντα τόσο όμορφα, της απάντησε πως έβαζε άνθη γιασεμιού στο σουτιέν της.
Η ταινία με εξέπληξε, καθώς δεν έκρυψε κανένα «ευαίσθητο» ζήτημα. Δεν κρύφτηκε πίσω από θρησκευτικά ζητήματα, αλλά δεν προέβαλλε τη θρησκεία ως αυτούσια δύναμη. Κύρια δύναμη πίσω από όλα ήταν η πολιτική – κι αυτό είναι πιο φανερό στο κόμικ, από τα αποσπάσματα που έχω διαβάσει. Ακούμε τη φράση, ο πιο εύκολος τρόπος να φανατίσεις τον κόσμο είναι με ιδέες θρησκευτικές και εθνικιστικές. Ο θείος Ανούς δεν ήταν απλά αντικαθεστωτικός, ήταν κομμουνιστής. Οι κοινωνικές τάξεις είναι πραγματικές, και καθορίζουν μεγάλο μέρος της ζωής μας, αν όχι ολόκληρη.
Αυτό όμως που μου έμεινε περισσότερο από την ιστορία αυτή, ήταν κυρίως η αλήθεια της. Δεν έδειξε τίποτα πιο όμορφο ούτε πιο άσχημο απ’ ότι πραγματικά ήταν. Η Μαρζάν μεγάλωσε από ένα κοριτσάκι που φώναζε με πάθος στο σαλόνι της «Θάνατος στο Σάχη!» και επισκέφτηκε το θείο της στη φυλακή πριν την εκτέλεσή του, σε μια έφηβη που επαναστατούσε κάπως πιο χίπικα στην Ευρώπη, που ντρεπόταν κάπως για την καταγωγή της, για τη χώρα της, σε μια γυναίκα μπερδεμένη, που κατάλαβε τελικά πώς να είναι πιστή στον εαυτό της, στα πιστεύω της, στην ιστορία της. Παρ’ όλα αυτά δεν είναι μια βαριά ταινία, δεν πέφτει στο τριπάκι του διδακτισμού. Δε σου λέει τι να κάνεις, δε σου λέει ξεκάθαρα ποια είναι η σωστή και ποια η λάθος επιλογή. Ίσως η Μαρζάν να είχε δίκιο που προσάρμοσε την ανυπακοή της, ίσως ο θείος Ανούς να μην ήταν ο ήρωας που πίστευε η μικρή. Σου λέει σίγουρα τι πιστεύουν οι χαρακτήρες, η γιαγιά απογοητεύεται από την εγγονή της, η Μαρζάν δεν αφήνει ποτέ τους κύκνους που της είχε φτιάξει ο θείος της στη φυλακή. Αν όμως σου αφήνει κάτι η ταινία αυτή, είναι να είσαι πιστός σε αυτά που είναι σημαντικά σε εσένα.
Και με αυτήν τη σκέψη θα σας αφήσω για σήμερα. Αν έχετε μιάμιση ώρα ελεύθερη, σας προτείνω ανεπιφύλακτα να δείτε το Περσέπολις – και να μου πείτε τη δική σας γνώμη από κάτω!
Χέλλοου! Είμαι η Έφη, είμαι 23 και τρελαίνομαι να διαβάζω… και να βλέπω ταινίες… και να πηγαίνω θέατρο… και να γράφω. Βασικά μου αρέσουν πολλά πράγματα, και για τα περισσότερα θα σας μιλάω εδώ, στο καλύτερο μπλογκ έβερ! Αν σας αρέσει να διαβάζετε δραματικούς εσωτερικούς μονολόγους για πράγματα καθημερινά, που δε χρειάζονται ιδιαίτερο δράμα, ή υπερβολικά φιλοσοφημένες (γκουχ γκουχ) αναλύσεις βιβλίων, ταινιών, σειρών, τότε είστε στο κατάλληλο μέρος! Και έι, πού ξέρεις, ίσως διαβάσετε και κανένα διήγημα απ’ τα χεράκια μου… Αν και κανένας δεν αξίζει τέτοια καταδίκη.
bookitocat.com 
Θα τη δω οπωσδήποτε!!!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Δεν ήξερα οτι υπήρχε ταινία αλλά το κόμικ θέλω πολύ να το διαβάσω! Τώρα λοιπόν θα την τσεκάρω και αυτήν!! 😀
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο