#swe: Πως παρουσιάζεται ο Βιβλιοθηκονόμος στον Κινηματογράφο (Μέρος 2)

Illustration: Rebecca Lomax και Vlada Young/Shutterstock

Hello people of Earth and beyond!

Αν συναντάτε για πρώτη φορά αυτήν την στήλη πηγαίνεται στο Μέρος 1 για να το διαβάσετε από την αρχή.

Enjoy!

3. Ιστορική εξέλιξη του Βιβλιοθηκονόμου στον κινηματογράφο

Ο βιβλιοθηκονόμος ακόμα και στην ίδια την κοινωνία δεν αποτέλεσε ποτέ, ακόμα και σήμερα, τον πρωταγωνιστή. Είναι η φιγούρα που περνά απαρατήρητη στην βιβλιοθήκη στην οποία μιλάς μόνο όταν θέλεις να δανειστείς κάτι ή να επιστρέψεις και σπάνια για να βρεις το βιβλίο που θες. Αυτοί που δεν επισκέπτονται καθόλου την βιβλιοθήκη μπορεί και μην γνώριζαν καθόλου την ύπαρξη του επαγγέλματος του βιβλιοθηκονόμου, τονίζω το «μπορεί» διότι δεν θέλω να φανώ απόλυτη.

Όπως στην κοινωνίας έτσι και στον κινηματογράφο ο βιβλιοθηκονόμος σαν χαρακτήρας είναι κάτι σπάνιο και αν υπάρχει είναι απλά χαρακτήρας στο φόντο. Η πρώτη ταινία, λοιπόν, που έβγαλε από την σκιά τον βιβλιοθηκονόμο και τον έκανε πρωταγωνιστή ήταν η ταινία «The Blot» (=Το αποτύπωμα), μια βουβή ταινία του 1921, αν και το ότι η πρωταγωνίστρια ήταν βιβλιοθηκονόμος δεν είχε πολύ σημασία στην πλοκή του έργου. Αυτή η ταινία παρουσιάζει μια όμορφη κοπέλα, την Amelia, όπου για να την κερδίσει ο πλούσιος γόης την αγάπη της, ψεύδεται ότι του αρέσουν τα βιβλία. Στην ταινία «The Blot» βλέπουμε για πρώτη φορά το πως δείχνουν την γυναίκα βιβλιοθηκονόμο: μια όμορφη νέα κοπέλα με μακριά σγουρά μαλλιά πιασμένα σε κότσο καθισμένη πίσω από το γραφείο της με μια πινακίδα διακριτή στον τοίχο που λέει «Ησυχία», την χαρακτηρίζουν ως ένα σκληρά εργαζόμενο άτομο αλλά οι γείτονες της λένε ότι είναι φαντασμένη και ότι έχει πάρα πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό της. Η βιβλιοθηκονόμος, λοιπόν, από την αρχή της εμφάνισης της στην Μεγάλη οθόνη χαρακτηρίζεται, αν και σκληρά εργαζόμενη, φαντασμένη και αυστηρή. Η άποψη αυτή δεν θα αλλάξει για πολλά χρόνια ακόμα.

Τα χρόνια περνάνε και όλο συναντάμε γυναίκες βιβλιοθηκονόμους οι οποίες είναι ευαίσθητες συναισθηματικά και αδύναμες ώστε να εκμεταλλεύονται από τους άντρες όπως στις ταινίες «Forbidden» (1932) και «No man of her own» (1932) και τα λοιπά, όπου τις πρωταγωνίστριες βιβλιοθηκονόμους οι άντρες των «ονείρων τους» ενώ τους υπόσχονται αγάπη στο τέλος τις παρατάνε με ένα παιδί και χωρίς να ξέρουν πως θα το μεγαλώσουν. Εδώ ανακαλύπτουμε άλλο ένα χαρακτηριστικό των θηλυκών βιβλιοθηκονόμων, ότι είναι εύπιστες και αφελείς.

Το 1939 όμως εμφανίζεται η πρώτη περιπέτεια με πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι συλλεκτών βιβλίων που θέλουν να αγοράσουν ένα σπάνιο χειρόγραφο του Shakespeare από έναν Βιβλιοθηκονόμο μιας ιδιωτικής βιβλιοθήκης. Το «Fast and Loose» εμφανίζει τον άντρα βιβλιοθηκονόμο, ο οποίος, αντίθετα με την γυναίκα βιβλιοθηκονόμο, είναι σκληρός και θαρραλέος αλλά και πονηρός, καθώς τους εξαπατάει δίνοντας τους ψεύτικο βιβλίο. Εδώ βλέπουμε πως ενώ την γυναίκα την έχουν παρουσιάσει μέχρι στιγμής ως έναν αδύναμο χαρακτήρα, ο άντρας είναι το εντελώς αντίθετο, είναι δυνατός και είναι αυτός που εξαπατάει, δεν τον εξαπατάνε.

Σε όλες σχεδόν τις ταινίες συναντάμε τους βιβλιοθηκονόμους μέσα στην Βιβλιοθήκη, όπου κι εκεί χρειάζεται να πάει το ρομαντικό ενδιαφέρον για να τους συναντήσει και να εξελιχθεί η πλοκή του έργου («Adventure» 1945, «Good News» 1947), χωρίς να έχουν ζωή πέρα της δουλειάς και χωρίς να έχουν κάποιο ενδιαφέρον πέρα των βιβλίων.

Στα τέλη της δεκαετίας, όμως, του ’50 βγήκε ο βιβλιοθηκονόμος από την βιβλιοθήκη και μπήκε στην περιπέτεια με την ταινία «Horror of Dracula» (1958). Ο βιβλιοθηκονόμος Jonathan Harker πιάνει δουλειά στην βιβλιοθήκη του Δράκουλα για να καταλογογραφήσει και να οργανώσει την συλλογή σπάνιων βιβλίων του, ενώ στην πραγματικότητα έπιασε εκεί δουλειά για να σκοτώσει τον Δράκουλα. Σε αυτήν την ταινία σκιαγραφείται πολύ καλύτερα ο άντρας βιβλιοθηκονόμος ως ένας δυνατός και γενναίος χαρακτήρας. Τόσο γενναία εμφανίζεται η γυναίκα βιβλιοθηκονόμος στη ταινία «Storm Center» (1956), όπου ως διευθύντρια της βιβλιοθήκης παλεύει εναντίον την κοινότητας όταν της λένε ότι πρέπει να αποσύρει βιβλία για τον κομμουνισμό και εκείνη αρνείται «Δεν μπορώ να αποσύρω βιβλία των οποίων οι απόψεις δεν μας αρέσουν» (Alicia Hull, Storm Center 1956).

Αντίθετα, οι περισσότερες ταινίες των δεκαετιών ’60 – ’80 με βιβλιοθηκονόμους ως κύρια πρόσωπα επικεντρώνονται στην ρομαντική πλευρά της ζωής. Γενικότερα, η βιβλιοθηκονόμος παρουσιάζεται ως η ερωτεύσιμη κοπέλα όπου το αγόρι για να την ερωτευτεί απλά χρειάζεται να την δει μια φορά στην βιβλιοθήκη («Foul Play» 1978) αλλά και με το να είναι μαζί της μπορεί να αλλάξει εσωτερικά, δηλαδή να γίνει καλύτερος άνθρωπος («The Music Man» 1962). Εκτός από τις ρομαντικές ταινίες δημοφιλής είναι και οι ταινίες όπου ο βιβλιοθηκονόμος έχει ένα διεστραμμένο μυαλό και τείνει είτε να είναι δολοφόνος («Personals» 1990, «Chainsaw Sally» 2004) ή να προσπαθεί να συγκεντρώσει όλη την προσοχή στο πρόσωπό του με οποιοδήποτε τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την τελευταία κατηγορία είναι η ταινία «The Gun in Betty Lou’s Handbag» (1992) όπου η βιβλιοθηκονόμος της λαϊκή βιβλιοθήκης μιας μικρής πόλης ομολογεί έναν φόνο που δεν έχει κάνει μόνο και μόνο για να αποκτήσει την προσοχή των υπολοίπων. Βέβαια, ο βιβλιοθηκονόμος παρουσιάζεται και ως αυτός που θα δώσει την απάντηση σε κάθε ερώτηση και θα βοηθήσει τους πρωταγωνιστές στην περιπέτειά τους.

Μέχρι την δεκαετία του ’90 ο βιβλιοθηκονόμος είναι είτε ένας απλός χαρακτήρας που βοηθάει είτε συμμετέχει σε ρομαντικές ταινίες. Από το 1995 και μετά εισάγεται ένα καινούργιο είδος βιβλιοθηκονόμου, που έχουμε δει αμυδρά ήδη στην ταινία «Horror of Dracula» (1958), ο οποίος δεν κάθεται στην βιβλιοθήκη κλεισμένος, χωμένος στα βιβλία του αλλά πηγαίνει σε περιπέτειες είτε για να βρει κάποιο σπάνιο έγγραφο ή βιβλία είτε ότι χρειάζεται η ειδικότητά του. Ας αρχίσουμε με μια παιδική ιστορία όπου παρουσιάζουν τον βιβλιοθηκονόμος ως «Pagemaster» (αυτός που κρατάει τα βιβλία, ο φύλακας των βιβλίων) ο οποίος βοηθάει τον νεαρό μας πρωταγωνιστή στο να ξεφύγει από τον μαγικό κόσμο στον οποίο καταλάθος εισήλθε (Pagemaster 1994). Έτσι μπαίνουμε στον μαγικό κόσμο της περιπέτειας με τον βιβλιοθηκονόμο στην πρώτη γραμμή. Πιο διάσημη ταινία με βιβλιοθηκονόμο είναι πλέον η ταινία «Mummy» (1999) και οι δύο ταινίες που ακολούθησαν ως sequel «The Mummy Returns» (2001) και «The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor» (2008). Εδώ η γυναίκα βιβλιοθηκονόμος συναντάει τον χαρακτήρα του άντρα βιβλιοθηκονόμου που ήδη έχουμε γνωρίσει από το 1958, δηλαδή εμφανίζεται σκληρή, δυνατή, θαρραλέα, αν και κάποιες στιγμές κάπως δειλή, και ικανή να κατατροπώσει κάθε εχθρό αν και συνεχίζει να είναι αυστηρή και αυταρχική. Εμφανισιακά ξεπερνάει κάθε ταμπού καθώς, αν και στην αρχή την βλέπουμε με τον κλασικό κότσο και τα γυαλιά, στην συνέχεια φοράει πιο σύγχρονα ρούχα και τα μαλλιά της είναι λυτά. Είναι πολυμήχανη και στο τέλος πάντα αυτή βρίσκει την λύση. Αυτή την σειρά ταινιών ακολουθεί μια άλλη πετυχημένη σειρά ταινιών National Treasure (2004) και «National Treasure: Book of Secrets» (2007), όπου η βιβλιοθηκονόμος συνεχίζει να είναι πιο κοντά στην περιπέτεια παρά στην βιβλιοθήκη ή στο γραφείο της. Θαρραλέα και δυνατή θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να βρει, στην πρώτη ταινία, την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και, στην δεύτερη ταινία, να βοηθήσει τον πρωταγωνιστή να βρει την Χαμένη Χρυσή Πόλη.

Ολοκληρώνοντας, βλέπουμε ότι με το πέρασμα των χρόνων ο βιβλιοθηκονόμος από ένα αδύναμο πλάσμα που δουλεύει συνεχώς και περιτριγυρίζεται μόνο με βιβλία, ενώ δεν έχει ζωή πέρα αυτού, κατέληξε να είναι ένας χαρακτήρας δυναμικός που με την πρώτη ευκαιρία τρέχει σε περιπέτειες και βοηθάει. Μπορεί ακόμα να υπάρχει το ταμπού ότι είναι αυταρχικός και αυστηρός, φαντασμένος και έχει πάρα πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, όπως τον περιγράφουν στις περισσότερες ταινίες, αλλά πιστεύω ότι έχει εκσυγχρονιστεί και σίγουρα εξελιχθεί. Τρανταχτό παράδειγμα αυτής της «αλλαγής» είναι η ομώνυμη σειρά ταινιών «The Librarian: Quest for the Spear» (2004), «The Librarian: Return to King Solomon’s Mines» (2006) και «The Librarian: Curse of the Judas Chalice» (2008) (καθώς και η αντίστοιχη σειρά). Σε αυτή την σειρά ταινιών ο πρωταγωνιστής, όπως λέει και ο τίτλος, είναι ένας βιβλιοθηκονόμος τον οποίο «στρατολόγησε» στην αναζήτηση της Λόγχης του Πεπρωμένου μια άλλη βιβλιοθηκονόμος. Με λίγα λόγια αυτή η ταινία είναι το αποκορύφωμα των Βιβλιοθηκονόμων και παρουσιάζει την ηρωική πλευρά τους, τους εξιδανικεύει. Άρα, σήμερα ο βιβλιοθηκονόμος εμφανίζεται, στις περισσότερες ταινίες, ηρωικός και τυχοδιώκτης αλλά και έτοιμος να βοηθήσει ανά πάσα στιγμή. Μιλάω κυρίως για τις ταινίες που πρωταγωνιστεί, διότι ακόμα υπάρχουν ταινίες όπου ο βιβλιοθηκονόμος, κυρίως η γυναίκα βιβλιοθηκονόμος, παρουσιάζεται ως συντηρητική, ανύπαντρη, αυστηρή και πολλές φορές τρομαχτική.